POVEĆAVA SE STADO U SISTEMU „KRAVA-TELE”

Zrenjanin, 27. decembar 2019.

Mile Novaković

U Zrenjaninu je održana Prva regionalna konferencija posvećena biodiverzitetu i dobrobiti životinja u poljoprivrednim predelima. Inicijator konferencije je Organizacija za poštovanje i brigu o životinjama – ORKA, a na njoj je učestvovalo više od stotinu predavača i slušalaca iz zemalja zapadnog Balkana. Konferenciji su se odazvali stručnjaci i učesnici iz Severne Makedonije, Crne Gore, Albanije, Bosne i Hercegovine, Srbije i jedan predavač iz Hrvatske, kao članice Evropske unije. Jedna od tema bila je i razvoj pašnjačkog sistema uzgoja goveda, gde je istaknuto da sistem krava-tele donosi veću dobrobit životinjama, koje se na taj način nalaze u prirodnom okruženju.

Pre tri godine Tibor Berze je uvozom rase šarole potpuno promenio sistem tova junadi. Umesto u zatvorenom prostoru grla su na ispaši oko farme koja se nalazi u blizini sela Gunaroš kod Bačke Topole. Junad su na otvorenom skoro do početka zime. Rase šarole u Srbiji ima oko 1000 komada i Berzeova farma sa oko 100 grla je među najvećima. Ranije je tovio simentalca i imao dosta problema.

• Mnogo bolesti je bilo i mnogo uginuća životinje, tako da sad smo došli do toga da radimo sistem krava - tele i ovo je najveći radman mesa koji iznosi 65 posto - kaže Tibor Berze.

Za sistem tova krava-tele najbitnije je da na pašnjacima postoji kvalitetna trava i voda. Pašnjaci se moraju održavati, sejati novom travom i đubriti. Takav rad, na primer, u susednoj Hrvatskoj donosi čistu dobit od 0,38 do 0,60 evrocenti po kilogramu, i pored toga što se najveći deo tovnog podmlatka uvozi. Za kilogram prirasta potrebno je dnevno oko 17 kilograma kabaste hrane. Takve rezultate je lakše ostvariti na pašnjaku, jer su manja ulaganja. Oni koji imaju veće površine pašnjaka, a manje grla ne razmišljaju o dosejavanju trave.

Adam Bugar iz Ečke ima najveću farmu hereforda u regionu

• Prosečan dnevni prirast koji može da opravda rentabilnost za proizvodnju je nekih 1.200 do 1.400 grama. Međutim, cena tog prirasta zavisi od te tehnologije proizvodnje i pašnjaci upravo imaju sve prednosti, jer su niski troškovi ulaganja - istakla je dr Dušica Ostojić Andrić iz Instituta za stočarstvo u Beogradu.

Zavod za zaštitu prirode Vojvodine popisao je sve parcele u zaštićenim područjima, a koje se mogu koristiti kao pašnjaci.

• Identifikovali smo u svih 45 opština oko 700 lokaliteta gde postoje takvi pašnjaci i trudimo se na takvim područjima da stupimo u kontakt sa donosiocima odluka na lokalnom nivou sa lokalnim stočarima i da im pomognemo da te pašnjake zaista koriste na pravi način - navodi dr Slobodan Puzović, direktor Zavoda za zaštitu prirode Vojvodine.

O očuvanju biodiverziteta i dobrobiti životinja u poljoprivrednim predelima govorilo se i na regionalnoj konferencij koja je održana u Zrenjaninu. Organizacija za poštovanje i brigu o životinjama koja je priredila ovu konferenciju želi da se agroekološkim merama na pašnjacima  zaštiti i biodiverzitet.

• Mi moramo da uradimo sve da vratimo pašnjake stočarima u selima, da ih vratimo nameni i da ih očuvamo i da na taj način utičemo na to da imamo proizvodnju zdrave i bezbedne hrane - poručuje Elvir Burazerović iz Udruženja ORKA.

U Evropskoj uniji je uveden sistem praćenja goveda i kvaliteta goveđeg mesa, time se sprečava širenje bolesti, ali se dodatno kvalitetom štite i potrošači. Sistem tova krava - tele je sve zastupljeniji u zemljama u okruženju, u Hrvatskoj tovljači imaju svoje udruženje sa oko 200 članova. Kao i u drugim zemljama Unije pre počinjanja pašnjačkog načina tova najpre se traže odgovori na više pitanja.

• Osnovna pitanja koja postavljamo pre nego što se uđe u sistem ispaše su koliko mi kao društvo poštujemo proizvode koji su poreklom iz ekstenzivnog držanja krava-tele, koliko ga cene potrošači, koliko ga država uključuje u svoju politiku i na kraju koliko farmer ima ekonomske koristi od takvog proizvoda - kaže Gvin Džons, iz Evropskog foruma za zaštitu prirode.
•  

Po podacima sa poslednjeg popisa poljoprivrede u Srbiji ima oko 700.000 hektara zemljišta koji su podvedeni kao livade i pašnjaci. Samo u Vojvodini ima 120.000 pašnjaka. Izvesno je da bi se polovina od toga mogla koristiti za ispašu, ali nemamo dovoljno goveda. Poljoprivredni analitičar Branislav Gulan navodi da je broj goveda ove godine u Srbiji na istorijskom minimumu, 881.000 grla (sve kategorije), što je manje za 2,3 odsto nego 2017. Stočarstvo u Srbiji čini 30 odsto poljoprivredne proizvodnje, dok je u razvijenim zemljama to i do 50 odsto. Jedan od predloga za spas stočarstva i iskorišćenje pašnjaka je da se u Vojvodini tovi dodatnih 100.000 i u preostalom delu Srbije još najmanje 100.000 goveda.

Prema podacima veterinarskih službi, koje evidentiraju telenje, tokom godine u zbirni registar se upiše svega oko 400.000 teladi. Klaničari kada saberu svu junad koju prerađuju to stado je 90.000-104.000 grla. Dakle, i po ovoj računici za 100.000 muške junadi nemamo poznatog kupca. Ženska telad služe za obnovu stada, ali i za prerad